Bill Gates, nhà đồng sáng lập Microsoft và tỷ phú từ thiện nổi tiếng, vừa đưa ra một dự đoán gây chú ý: trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay đổi thế giới nhanh chóng đến mức, trong vòng một thập kỷ tới, con người có thể sẽ không còn cần thiết “cho hầu hết mọi việc”.
Trong một cuộc trò chuyện thú vị với danh hài Jimmy Fallon trên chương trình “The Tonight Show” hồi tháng Hai, Bill Gates đã không ngần ngại chia sẻ tầm nhìn của mình về tương lai do AI định hình. Ông giải thích rằng, hiện tại, những kiến thức chuyên môn sâu vẫn còn khá “hiếm”. Chúng ta vẫn phụ thuộc rất nhiều vào các chuyên gia con người trong nhiều lĩnh vực, ví dụ như tìm được “một bác sĩ giỏi” hay “một giáo viên xuất sắc”.
Nhưng bức tranh này sắp thay đổi hoàn toàn. “Với AI, trong thập kỷ tới,” Gates nói, “những thứ đó sẽ trở nên miễn phí, phổ biến – những lời khuyên y tế tuyệt vời, những buổi gia sư chất lượng cao.”
Nói cách khác, thế giới đang bước vào một kỷ nguyên mới mà Gates gọi là “trí tuệ miễn phí”, một khái niệm ông đã thảo luận trong cuộc phỏng vấn với giáo sư Arthur Brooks của Đại học Harvard vào tháng trước. Kết quả là gì? Đó là sự bùng nổ của các công nghệ AI mạnh mẽ, dễ tiếp cận và len lỏi vào gần như mọi ngóc ngách của cuộc sống. Từ việc cải thiện thuốc men và phương pháp chẩn đoán bệnh, cho đến sự xuất hiện rộng rãi của gia sư AI và trợ lý ảo – tất cả đều nằm trong tầm tay.
“Điều này rất sâu sắc và thậm chí có chút đáng sợ,” Gates thừa nhận với Brooks, “bởi vì nó đang diễn ra rất nhanh, và dường như không có giới hạn nào cả.”
Cuộc tranh luận về tương lai việc làm
Câu hỏi lớn được đặt ra là: Con người sẽ đóng vai trò gì trong tương lai do AI thống trị này? Cuộc tranh luận vẫn đang diễn ra sôi nổi.
Một số chuyên gia tin rằng AI sẽ là công cụ đắc lực giúp con người làm việc hiệu quả hơn, chứ không hoàn toàn thay thế. Họ cho rằng AI sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thậm chí tạo ra nhiều việc làm mới.
Tuy nhiên, có những ý kiến trái chiều mạnh mẽ. Mustafa Suleyman, CEO của Microsoft AI, là một trong số đó. Ông lập luận rằng những tiến bộ công nghệ liên tục trong vài năm tới sẽ làm thay đổi bản chất của hầu hết các công việc trong mọi ngành nghề, gây ra một “tác động gây bất ổn cực lớn” đối với lực lượng lao động.
“Những công cụ này ban đầu chỉ tạm thời tăng cường trí tuệ con người,” Suleyman viết trong cuốn sách “The Coming Wave” (tạm dịch: Làn Sóng Đang Đến) xuất bản năm 2023. “Chúng sẽ giúp chúng ta thông minh hơn và hiệu quả hơn trong một thời gian, mở khóa lượng tăng trưởng kinh tế khổng lồ, nhưng về cơ bản, chúng là công nghệ thay thế lao động.”
Cơ hội và lo ngại song hành
Mặc dù thừa nhận những rủi ro, Bill Gates vẫn tỏ ra lạc quan về những lợi ích to lớn mà AI có thể mang lại cho nhân loại. Ông hình dung về “những phương pháp điều trị đột phá cho các bệnh nan y, các giải pháp sáng tạo cho biến đổi khí hậu, và giáo dục chất lượng cao cho tất cả mọi người,” như ông đã viết vào năm ngoái.
Trong cuộc trò chuyện với Fallon, Gates cũng tái khẳng định niềm tin rằng sẽ luôn có những lĩnh vực mà con người giữ lại cho riêng mình. Ông nói đùa rằng mọi người có lẽ sẽ không muốn xem robot chơi bóng chày.
“Sẽ có những thứ chúng ta giữ lại cho riêng mình. Nhưng xét về việc sản xuất đồ vật, vận chuyển hàng hóa, trồng trọt lương thực, theo thời gian, đó sẽ là những vấn đề cơ bản được giải quyết (bởi AI),” Gates nhận định.
Tất nhiên, sự phát triển của AI đi kèm với những “lo ngại dễ hiểu và có cơ sở”, như Gates đã viết trong một bài blog năm 2023. Các chương trình AI hàng đầu hiện nay vẫn còn đầy lỗi và có thể bị lợi dụng để lan truyền thông tin sai lệch trực tuyến.
Dù vậy, nếu phải khởi nghiệp lại từ đầu ngay bây giờ, Gates chắc chắn sẽ thành lập một công ty “lấy AI làm trung tâm”. Ông chia sẻ với CNBC Make It vào tháng 9 năm 2024 (Lưu ý: Có thể đây là lỗi đánh máy trong bài gốc, vì thời điểm bài báo được viết là trước tháng 9/2024. Có lẽ ý là một thời điểm trong quá khứ gần đây hoặc dự định cho tháng 9/2024): “Ngày nay, ai đó có thể huy động hàng tỷ đô la cho một công ty AI mới chỉ với vài ý tưởng sơ khai.”
Ông cũng không quên khuyến khích thế hệ trẻ: “Tôi đang động viên những người trẻ ở Microsoft, OpenAI, bất cứ đâu tôi gặp họ: ‘Này, đây chính là lĩnh vực tiên phong.’ Bởi vì các bạn có cái nhìn mới mẻ hơn tôi, và đó là cơ hội tuyệt vời của các bạn.”
Tầm nhìn từ quá khứ
Điều thú vị là Gates đã nhìn thấy tiềm năng của AI từ gần một thập kỷ trước. Khi được hỏi ông sẽ tập trung vào ngành nào nếu phải bắt đầu lại, ông đã nhanh chóng chọn AI tại một sự kiện năm 2017 ở Đại học Columbia. Ông chỉ ra “cột mốc sâu sắc” khi phòng thí nghiệm DeepMind của Google tạo ra chương trình máy tính đánh bại con người trong cờ vây (Go).
Vào thời điểm đó, công nghệ AI tạo sinh văn bản như ChatGPT còn là chuyện của nhiều năm sau. Thế nhưng, đến năm 2023, ngay cả Gates cũng phải kinh ngạc trước tốc độ phát triển chóng mặt của AI. Ông kể lại việc đã thách thức OpenAI tạo ra một mô hình có thể đạt điểm cao trong kỳ thi Sinh học AP (chương trình nâng cao ở Mỹ), và dự kiến họ sẽ mất 2-3 năm.
“Họ đã hoàn thành nó chỉ trong vài tháng,” Gates viết. Ông gọi thành tựu này là “bước tiến quan trọng nhất trong công nghệ kể từ giao diện người dùng đồ họa [năm 1980].”
Nguồn tham khảo: https://www.cnbc.com/2025/03/26/bill-gates-on-ai-humans-wont-be-needed-for-most-things.html
